“Zaman her şeyi silmez; bazı izler sessizce kalır.”
İnsan, zamanın içine doğar. Ama zamana sadece maruz kalmaz; onunla mücadele eder, onu anlamaya çalışır, ona anlam yükler. Geçmiş dediğimiz şey, yalnızca yaşanmış olayların toplamı değil; zihnimizin içinde şekillenen, duygularla yeniden inşa edilen bir iç evrendir. O yüzden geçmiş, bir tarih değil, bir hatıradır. Ve bazen en ağır yükümüz de o hatıralardır.
Zamanın kendisi bir şey söylemez. O akar. Ama biz, o akışa hikâyeler ekleriz. Çünkü insan unutmak için değil, anlamak için yaşar. Ama anlam arayışı, çoğu zaman geçmişe dönmeyi gerektirir. İşte tam da burada başlar içimizdeki çelişki: Hem geçmişin içinde kaybolmak istemeyiz hem de ondan tamamen kopamayız. Hafızamız bir çapa gibidir. Ne tam ilerleyebiliriz ne de tamamen geride kalabiliriz.
Peki insan geçmişe neden döner?
Çünkü orada cevapsız kalmış sorular vardır. Tam söylenememiş bir söz, yarım kalmış bir dokunuş, bitmemiş bir veda… Psikolojide bu durum “duygusal kapanış” ihtiyacıyla açıklanır. İnsan zihni, anlamlandıramadığı deneyimlerle yaşamaya devam etmekte zorlanır. Bu yüzden geçmiş, bilinçaltımızda açık bir dosya gibi hep oradadır. Arada sırada yeniden açılır, yeniden gözden geçirilir, yeniden yorumlanır. Tıpkı eski bir mektubu yıllar sonra tekrar okur gibi…
Ama zamanla aramızdaki bağ da dönüşür. Önce canımızı yakan anılar, zamanla bizi büyütür. Bize kaybetmeyi, kabullenmeyi, dönüşmeyi öğretir. Bir nevi geçmiş, bizim ilk öğretmenimizdir.
Zamanla uzlaşmak, kendinle uzlaşmaktır.
Zamanın içinde yürürken, geçmişle kavga etmeyi değil, konuşmayı öğrenmek gerek. Çünkü bazı cevaplar gelecekte değil, geçmişte gizlidir. Ama bu geçmişe takılı kalmak değil; onu görerek, ondan geçerek ve onunla barışarak ilerlemektir.
İnsanın en büyük devrimi, içindeki zamanla barışmasıdır.